1. Ankin là gì?
Ankin là một loại hiđrocacbon không no mạch hở, có một liên kết 3 trong cấu trúc phân tử. Ankin không phải là tên gọi của một chất hóa học mà là tên gọi của một nhóm chất bao gồm các hiđrocacbon mạch hở, không no và có một liên kết 3 (C≡C) trong phân tử.
Công thức tổng quát của ankin là: CnH2n-2 (n ≥ 2).
2. Công thức cấu tạo và danh pháp của ankin
2.1 Công thức cấu tạo
Trong nhóm Ankin, axetilen có công thức cấu tạo đơn giản nhất: H−C≡C−H.
2.2. Tên gọi (danh pháp)
- Tên gọi thường: Tên gốc hiđrocacbon được gắn với C có liên kết 3 + axetilen.
- Tên gọi thay thế: Số chỉ vị trí mạch nhánh + tên nhánh + tên mạch chính + số chỉ vị trí nối ba + in.
3. Tính chất vật lý của ankin
- Nhiệt độ sôi của ankin tăng dần theo khối lượng phân tử.
- Nhiệt độ sôi và khối lượng riêng của ankin cao hơn các anken tương ứng.
- Ankin không hòa tan trong nước và nhẹ hơn nước.
Tham khảo ngay bộ tài liệu ôn tập kiến thức và tổng hợp phương pháp giải mọi dạng bài tập trong đề thi Hóa THPT Quốc gia tại đây.
4. Tính chất hóa học của ankin
4.1. Phản ứng cộng
Khi có niken (hoặc platin/palađi) làm chất xúc tác, ankin cộng hidro để tạo thành anken và sau đó tạo ra ankan. Đặc tính này được ứng dụng để điều chế ankin.
4.2. Phản ứng đime hóa và trime hóa
…
4.3. Phản ứng thế với ion kim loại
…
4.4. Phản ứng oxi hóa
…
5. Ứng dụng của ankin
Ankin được sử dụng làm nhiên liệu trong đèn xì oxi-axetilen cắt và hàn kim loại. Ngoài ra, axetilen cũng có thể điều chế thành nhiều chất đầu quan trọng cho quá trình tổng hợp chất hữu cơ trong cuộc sống.
6. Điều chế ankin
6.1. Trong phòng thí nghiệm
Axetilen có thể được điều chế bằng cách cho CaC2 tác dụng với H2O, còn được gọi là phản ứng thủy phân CaC2. Phương trình phản ứng: CaC2 + H2O → C2H2 + Ca(OH)2.
6.2. Trong công nghiệp
Trong công nghiệp, axetilen được điều chế bằng cách nhiệt phân metan (CH4) ở nhiệt độ 1500 độ C, sau đó làm lạnh nhanh.
7. Một số bài tập trắc nghiệm về ankin (có đáp án)
Để hiểu bài học về ankin, bạn có thể tham khảo những bài tập trắc nghiệm dưới đây:
Câu 1: Chất Y có công thức: CH3 – CH(CH3) – C CH. Tên thay thế của Y là?
A. 2-metylbut-2-en
B. 3-metylbut-1-in
C. 3-metylbut-1-en
D. 2-metylbut-3-in
Đáp án: B
Câu 2: Trong các phân tử etilen, axetilen, buta-1,2 có liên kết σ lần lượt là?
A. 3; 5; 9
B. 5; 3; 9
C. 4; 2; 6
D. 4; 3; 6
Đáp án: B
…
Trên đây là toàn bộ kiến thức trọng tâm về ankin và một số bài tập thường gặp. Để luyện tập thêm nhiều dạng bài tập khác, hãy truy cập vào wsc.edu.vn để chuẩn bị tốt nhất cho kỳ thi THPT Quốc Gia.
