Dầu ăn không chỉ là một nguyên liệu thiết yếu mà còn là chất béo cần thiết cho cơ thể con người. Vậy dầu ăn công thức hóa học là gì? Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về điều này.
1. Dầu ăn là gì?
Dầu ăn là một chất hóa học được tinh lọc từ động vật và thực vật. Nó thường có màu vàng và ở nhiệt độ thường có thể lỏng.
1.1. Dầu ăn công thức hóa học là gì?
Công thức hóa học của dầu ăn là (C17H31COO)3C3H5 trilinolein (trilinoleoylglixerol). Nhờ công thức này, dầu ăn còn được gọi là một chất béo.
Chất béo là sự kết hợp của glixerol với axit béo, được gọi chung là triaxylglixerol. Trong công thức này, R1, R2, R3 là gốc hiđrocacbon của axit béo và có thể giống hoặc khác nhau.
Axit béo là những axit đơn chức mạch C dài, không phân nhánh, bao gồm các axit béo no và không no.
Các axit béo thường gặp trong dầu ăn bao gồm:
- Axit stearic (C17H35-COOH)
- Axit panmitic (C15H31-COOH)
- Axit oleic (C17H33-COOH)
- Axit linoleic (C17H31-COOH)
Dầu ăn trong tự nhiên là một thành phần chính của mỡ động vật như mỡ gà, lợn, cá, bò và cũng có thể là dầu thực vật như dầu vừng, dầu lạc, dầu ô-liu.
1.2. Tính chất vật lý của dầu ăn
Dầu ăn có thể ở trạng thái lỏng hoặc rắn ở điều kiện bình thường.
- Dầu ăn lỏng: Chứa gốc axit béo không no. Một trong các gốc R1, R2, R3 không no là đủ để làm cho dầu ăn trở thành chất lỏng.
- Dầu ăn rắn: Chứa gốc axit béo no. Cả ba gốc R1, R2, R3 đều no thì dầu ăn sẽ ở dạng rắn.
- Dầu ăn không tan trong nước, nhưng tan tốt trong dung môi hữu cơ như nước xà phòng, benzen, hexan, clorofom.
- Dầu ăn nhẹ hơn nước và có thể nổi trên mặt nước.
1.3. Tính chất hóa học
Dầu ăn, hay chất béo, có tính chất của este như phản ứng xà phòng hóa, phản ứng thủy phân trong môi trường axit và phản ứng ở gốc hiđrocacbon.
Phản ứng thủy phân:
-
Trong môi trường axit: Phản ứng thuận nghịch, xúc tác bởi H+.
-
Thủy phân tristearin: (C17H35COO)3C3H5 + 3H2O → 3C17H35COOH + C3H5(OH)3 (axit stearic, glixerol).
-
Trong môi trường kiềm (Xà phòng hóa): Phản ứng một chiều, điều kiện t0.
-
Thủy phân tristearin: (C17H35COO)3C3H5 + 3NaOH → 3C17H35COONa + C3H5(OH)3 (natri stearat, glixerol).
-
Muối thu được sau phản ứng là thành phần chính của xà phòng.
Lưu ý:
- Khi thủy phân chất béo, glixerol luôn được thu được.
- Chỉ số axit là số mg KOH cần để trung hòa lượng axit dư trong 1 gam chất béo.
2. Lợi ích của dầu ăn cho sức khỏe
Trong nhóm chất gồm tinh bột, đạm, đường và chất béo, chất béo là một loại dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển và duy trì hoạt động của cơ thể. Vì vậy, dầu ăn cũng rất có lợi cho sức khỏe.
Không nên loại bỏ hoàn toàn những thực phẩm chứa dầu ăn trong khẩu phần ăn hàng ngày. Chúng giúp cấu tạo màng tế bào, hỗ trợ phát triển xương, tham gia hoạt động và sự phát triển trí não, hệ miễn dịch và thị giác.
Sử dụng dầu ăn đúng cách sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như sau:
- Cung cấp năng lượng cho cơ thể: Mỗi gram dầu ăn chứa 9 Kcal.
- Dầu ăn làm dung môi để hòa tan các loại vitamin như vitamin A, D, E, K để chúng hoạt động tốt trong cơ thể.
- Bổ sung axit béo thiết yếu cho làn da mịn màng, giảm nguy cơ viêm nhiễm và tăng trưởng cơ thể, cũng như hỗ trợ các cơ quan sinh sản.
- Làm cho món ăn trở nên hấp dẫn hơn.
- Dầu ăn có thể lưu trữ lâu trong dạ dày và tạo cảm giác no lâu hơn.
Tuy vậy, mỗi người cần chú ý đến sức khỏe của mình thông qua chế độ ăn uống. Hãy chọn những thực phẩm sạch, lành mạnh và tránh ăn quá nhiều dầu mỡ. Tuy nhiên, không nên loại bỏ dầu mỡ hoàn toàn.
Hãy ăn dầu ăn một cách hợp lý và trang bị kiến thức cơ bản về việc sử dụng dầu ăn có lợi cho sức khỏe. Đặc biệt, hãy chọn dầu ăn có nguồn gốc rõ ràng và an toàn vệ sinh thực phẩm.
Cùng đón chờ những bài viết tiếp theo để cập nhật thêm thông tin liên quan. Hãy luôn chăm sóc sức khỏe của bạn. wsc.edu.vn chúc bạn luôn khỏe mạnh!
